Waarom we meer Fairtrade-chocolade moeten eten
Vandaag gaat een nieuwe Fairtrade-week van start: in de supermarkten en andere winkels wordt Fairtrade-chocolade dan weer eens goed onder de aandacht gebracht. Geen overbodige luxe, want het gaat slecht met de cacaoboeren, aldus de Cacao Barometer die onlangs uitkwam. Door overproductie van cacaobonen is de prijs per kilo in 2017 gezakt naar een historisch laag punt. Vooral de boeren in West-Afrika, waar de meeste cacao wordt geproduceerd, zijn daardoor armer dan ooit. Oók de boeren die zijn aangesloten bij een Fairtradeprogramma. Ik word er een beetje moedeloos van. Waarom is het toch zo moeilijk om deze ellende op te lossen? Heeft het überhaupt nog zin om Fairtrade-chocolade te eten?
Cacaoprijs
De oorzaak van de crisis in de cacaosector is (zoals al jaren) de te lage cacaoprijs. De cacaoboeren verdienen te weinig om rond te komen en willen meer cacao gaan produceren om hun inkomen aan te vullen. En daarvoor hebben ze weer land en goedkope (lees: gratis) arbeidskrachten nodig. Het gevolg: een toename van ontbossing en kinderarbeid. Levert het iets op? Nee, want omdat het aanbod van cacaobonen alleen maar groter wordt, wordt de prijs-per-kilo alleen maar lager. De armoede blijft dus gewoon in stand.
Wat is dan de meerwaarde van Fairtrade?
Het Fairtrade-programma biedt de aangesloten boeren voordelen, zoals het lidmaatschap van een coöperatie en een financieel vangnet(je) als de prijzen echt schandalig laag worden, zoals afgelopen jaar. Dat klinkt hoopvol, maar met dat laatste schieten de boeren nagenoeg niets op. Het programma vult de prijs per ton cacaobonen aan tot de minimum marktprijs van 2000 euro. Die minimumprijs is al ultralaag, een cacaoboer kan daar eigenlijk niet van leven. Van het aanvullende bedrag gaat ook nog eens belasting af en dan moeten er bijkomende onkosten zoals transport worden betaald. De cacaoboer zelf houdt er dus weinig aan over. Fairtrade betaalt soms ook kleine premies uit, bovenop de cacaoprijs. Dat geld is echter bedoeld voor projecten waar de hele coöperatie wat aan heeft, zoals de bouw van scholen. Een prachtig doel natuurlijk, maar het lost de acute armoede in de gezinnen niet op.
Heeft het nog wel zin om Fairtrade chocolade te eten?
Zeker wel! Fairtrade is van alle keurmerken op je chocoladereep het meest betrokken bij de cacaotelers. Andere programma’s, zoals Rainforest Alliance en Cocoa Plan focussen meer op de duurzame teelt en de kwaliteit van de cacao. Ook heel belangrijk, maar wil je iets doen aan de armoede op de plantages, dan is een Fairtrade-reep je beste keuze. Eet daar dan lekker veel van, want de vraag naar Fairtrade chocolade zit weliswaar in de lift, maar is nog altijd bedroevend laag. Hoe meer Fairtrade-chocolade we eten, hoe beter dat is voor de boeren.
Is er geen andere oplossing?
Volgens critici zijn programma’s als Fairtrade totaal niet effectief. Na al die jaren is er immers nog altijd weinig veranderd. Daar staat tegenover dat er geen snelle oplossing is. Om de armoede echt aan te pakken, zou de minimum cacaoprijs minstens moeten worden verdubbeld. Maar zolang het grootste deel van de consumenten de voorkeur geeft aan een goedkope chocoladereep, gaat dat niet gebeuren. Fairtrade en alle andere spelers die zich inzetten voor een betere cacaowereld doen hun best. Maar het gaat erg langzaam. Het ligt niet alleen aan de consument. Er zijn ook veel lokale overheden die niet meewerken en partijen die het belang van verandering niet inzien. Daar moet ook aan gewerkt worden. Fairtrade is nog altijd beter dan niets doen en toekijken hoe het alsmaar slechter gaat in de cacao-industrie.
Wat kun je doen als consument?
Wil je de cacaoboeren steunen, kies dan in ieder geval voor een reep waar een Fairtrade-logo opstaat. Ook goed, of misschien nog wel beter: ga voor chocolade die gemaakt is met bonen uit een zogenaamd Direct Trade-programma. Veel kleinschalige bean to bar-chocolademakers werken via Direct Trade: ze kopen de cacaobonen rechtstreeks in bij de plantage voor een eerlijke prijs. Zo worden tussenhandelaren omzeild en krijgt de cacaoboer meer geld. Ja, zo’n chocoladereep is duurder. Soms zelfs veel duurder. Maar dat is natuurlijk ook de bedoeling. Een hogere prijs voor de cacao is de enige manier om armoede, slavernij en ontbossing te verhelpen. Bean to bar-chocolade vind je overigens zelden in de supermarkt, maar is wel verkrijgbaar via de betere (online) chocoladewinkel. Paar voorbeeldjes: Chocolatemakers, Taza, Chocolate Explorers (Mesjokke) en Original Beans werken op basis van Direct Trade, net als Van Velze’s Chocolaterie in Amsterdam. Maar er zijn er nog veel meer!
Eet meer Fairtrade of Direct Trade chocolade!
Aan mij zal het niet liggen, ik heb mijn kast vol liggen met fantastische chocoladerepen waar de plaatselijke cacaoboeren (als het goed is) wat meer aan over hebben gehouden. En, om schijnheiligheid te voorkomen, ja: ik eet soms ook een ‘goedkope’ bonbon of chocoladereep. Maar waar dat vroeger de regel was, is dat nu de uitzondering. Mijn chocolate habit kost me tegenwoordig dan ook veel meer geld. Maar dat heb ik er graag voor over. Help jij ook mee? Check de labels op de chocoladerepen en eet meer eerlijke chocolade!
Bronnen:Duurzaam-ondernemen.nl, MO.be, De Tijd, VMT, Volkskrant